El Salvador

Tien dagen geleden arriveerde ik in El Salvador, het kleinste land van de regio. Net als buurland Guatemala kent dit land vele vulkanen. Vanuit mijn eerste standplaats, Santa Ana, beklom ik de hoogste vulkaan van het land. In 2005 kwam deze vulkaan nog tot uitbarsting. Hierbij moest een nabijgelegen stad worden geëvacueerd en kwamen enkele tientallen mensen om het leven. Het vulkanisme geeft echter niet uitsluitend overlast. Vanuit Juayúa, mijn tweede standplaats, bezocht ik de thermale baden van Santa Teresa. Deze baden worden verwarmd door de geothermische energie die geleverd wordt door de vulkanen. Niet veel verder ligt een elektriciteitscentrale die zo’n 20% van de energie van het land op geheel duurzame wijze levert.

Naast vulkanen kent El Salvador vele watervallen. Eveneens vanuit Juayúa maakte ik een excursie naar zeven nabijgelegen watervallen. Het werd een spannende tocht, omdat we voor sommige van de watervallen langs andere watervallen omhoog moesten klimmen. Normaal gebruikte de gids hierbij een touw, maar die was ze nu even vergeten. Mijn Amerikaanse medereiziger hield de moed erin door een verhaal te vertellen over een vriendin die bij het beklimmen van een waterval in Nieuw-Zeeland uitgleed en verongelukte. Gelukkig bereikten wij zonder kleerscheuren het eindpunt.

Mijn laatste standplaats was San Salvador, de hoofdstad van het land. Naast een gezellig plein met daaraan een mooie kathedraal en het Nationaal Paleis, vond ik de stad weinig interessant. Gelukkig bleek San Salvador, net als Santa Ana en Juayúa, een goede uitvalsbasis te zijn voor uitstapjes in de regio. Vanuit hier bezocht ik nog meer watervallen en deed ik voor het eerst deze reis de Pacifische kust aan.  

Tijdens mijn verblijf in El Salvador is het mij opgevallen dat het land in vergelijking met Guatemala heel weinig toeristisch is. Daardoor ontbreekt een toeristische infrastructuur. Waar de belangrijke trekpleisters in Guatemala allemaal met elkaar verbonden zijn door shuttlebussen die toeristen van deur tot deur brengen, ben je in El Salvador grotendeels op de lokale bussen aangewezen. Dat maakt het reizen tijdrovend en soms ook wat vermoeiend. Van Juayúa kostte het mij bijvoorbeeld ruim vier uur om in de tachtig kilometer verderop gelegen hoofdstad San Salvador te komen. Ruim de helft van die tijd moest ik staan in de bus, omdat het aantal passagiers aanzienlijk groter was dan het aantal beschikbare zitplaatsen.

Hoewel tijdrovend en wat vermoeiend, geeft het gebruik van de lokale bus ook een heel mooi inkijkje in het Salvadoraanse leven. De bussen zijn namelijk niet alleen een vervoersmiddel, maar ook rijdende markten. Regelmatig stappen er verkopers op de bus die allerlei soorten levensmiddelen, kledingstukken, handdoeken en curiositeiten aanbieden. Halverwege de rit van Juayúa naar San Salvador stapte een man van een jaar of vijftig in de bus. Zijn enorme baard en lange haren gaven hem een wat verwilderd uiterlijk, wat dan weer contrasteerde met zijn kreukloze overhemd en de aktetas die hij onder zijn arm klemde. Nadat hij zich door de mensenmassa had gewurmd en een centraal plekje in de bus had veroverd, haalde hij een potje uit zijn aktetas. Toen kwam zijn verkooppraatje dat een minuut of vijf in beslag nam. In het potje zat een wonderzalfje, voor slechts een dollar te koop. “Last van hoofdpijn, maagpijn, reumatische klachten, of enige andere vorm van pijn? Geen probleem! Smeer het wonderzalfje op de pijnlijke plek en de pijn zal als sneeuw voor de zon verdwijnen.” Daarna maakte hij een rondje door de bus, waarbij tot mijn grote verbazing vele passagiers besloten het wonderzalfje te kopen. Voordat hij weer uit de bus stapte, knoopte hij nog even een praatje aan met de enige buitenlander in de bus. Hij vertelde mij dat hij zijn wondermiddel door heel Centraal Amerika verkocht. Hij was vandaag van huis vertrokken en verwachtte over ongeveer een week in Panama te zijn. Hoe hij zijn koopwaar en schone kleding voor een week allemaal in zijn aktetas had gekregen was mij een raadsel.

Door het geringe aantal toeristen zijn de Salvadoranen bijzonder vriendelijk en is het land nog enorm goedkoop. In Guatemala betaal je voor veel zaken het dubbele of zelfs het vijfvoud van wat een Guatemalteek betaalt. Zo niet in El Salvador. Voor de ruim vier uur durende busrit van Juayúa naar San Salvador moest ik anderhalve dollar betalen. Toen ik me een keer vergiste bij het betalen in een bus en per ongeluk dubbel betaalde, gaf de chauffeur mij keurig het teveel betaalde geld terug. Ook voor een maaltijd hoef je niet diep in de buidel te tasten. Voor niet meer dan twee dollar kun je je maag voleten met pupusa’s. Deze handgemaakte maïstortilla’s die gevuld zijn met kaas en groenten of vlees naar keuze, gelden als het nationale gerecht. Op bijna elke straathoek vind je pupuseria’s, kleine eettentjes waar ze de pupusa’s vers voor je bereiden.  

Toen ik op een avond op mijn pupusa’s wachtte, wierp ik een blik op de opengeslagen krant naast mij op tafel. Mijn ogen bleven hangen op een kop: “Al een week lang niemand door moord om het leven gekomen”. Ik denk dat deze kop goed samenvat waarom toerisme hier nog in de kinderschoenen staat. Minder dan tien jaar geleden vonden in dit land van ruim zes miljoen inwoners nog zo’n 125 moorden per week plaats, veelal als gevolg van bendegeweld. Lange tijd stond El Salvador bekend als het meest gewelddadige land van het westelijk halfrond. Met het aantreden van president Nayib Bukele in 2019 is dit geweld snel minder geworden. Bukele wordt dan ook door een groot deel van de bevolking op handen gedragen. Bij aankomst op het busstation van San Salvador, ontmoette ik student Sergio. Hij stond erop om mij naar mijn hostel te brengen zodat ik niet zou verdwalen. Terwijl we samen opliepen, raakten we aan de praat over de president. “Sinds zijn aantreden is San Salvador, op enkele buitenwijken na, geheel veilig. Enkele jaren geleden had jij deze weg als toerist niet veilig kunnen lopen.” Sergio vermeldde verder dat het presidentschap van Bukele eigenlijk in 2024 zou moeten aflopen. “Gelukkig heeft hij onlangs de grondwet aan laten passen, zodat hij langer president kan blijven.”

De succesformule van de president konden de Salvadoranen die ik hierom vroeg, mij niet echt uitleggen. Veel verder dan het uitbreiden van het politiecorps kwamen zij niet. Over de ruim 56 000 mensen die dit jaar zijn gearresteerd op verdenking van banden met bendes, repte niemand. Meerdere mensenrechtenorganisaties hebben echter hun zorgen uitgesproken over de willekeur van deze arrestaties. Doordat er arrestatiequota gelden voor politie en leger, groeit de gevangenispopulatie gestaag. Naar schatting zit inmiddels zo’n 2% van de bevolking achter de tralies. Een uiterst dubieuze manier om je land veilig te krijgen.

Na tien dagen El Salvador ben ik gisteren aangekomen in Honduras. In tegenstelling tot zijn buurland, kent dit land nog veel bendegeweld. Grote delen van het land hebben een negatief reisadvies. Daarom zal ik hier relatief kort verblijven en alleen de veilige gebieden aandoen. In een volgend blog meer hierover!