Nicaragua

De vorige keer schreef ik over mijn avonturen in Honduras. Vanaf het duikeiland Utila vertrok ik in alle vroegte naar de Nicaraguaanse stad León, waar ik pas ’s avonds aankwam. Gelukkig was de eerste overnachting in León inbegrepen in de shuttledienst die ik had geboekt, zodat ik niet laat nog op zoek moest naar accommodatie. Tevens inbegrepen was een ochtend vulkaanboarden. Ik had geen idee wat ik me daarbij moest voorstellen.

De volgende ochtend meldde ik mij vol verwachting voor deze mysterieuze activiteit. Met enkele mede-backpackers werd ik naar de nabijgelegen Cerro Negro vulkaan gebracht. Na omhoog te zijn geklommen werden we in een geel pak gehesen en kregen we een veiligheidsbril, handschoenen en een stofdoek. Vervolgens moesten we gezeten op een soort snowboard naar beneden glijden. Binnen dertig seconden stond ik weer aan de voet van de vulkaan. Leuk om eens meegemaakt te hebben, maar ik was eigenlijk vooral onder de indruk van de schitterende uitzichten vanaf de Cerro Negro. Het zwarte vulkanisch gesteente van deze zeer jonge vulkaan contrasteerde sterk met de groene bergen gevormd door nabijgelegen oudere vulkanen.

Na het vulkaanboarden was het tijd voor iets serieuzere activiteiten in de stad. León wordt ook wel het revolutionaire hart van Nicaragua genoemd. In de vroege jaren zeventig van de vorige eeuw begon hier het verzet tegen de familie Somoza die het land ruim veertig jaar met ijzeren hand regeerde en daarbij volop politieke steun van de Verenigde Staten genoot. In het Revolutiemuseum werd ik rondgeleid door de 64-jarige Marcello. Als dertienjarige sloot hij zich aan bij de revolutie. “In die tijd was ik altijd bang”, vertelde hij mij. “Kinderen van dertien, veertien, vijftien jaar oud werden opgepakt, gemarteld en vermoord. Ik ben vele vrienden verloren. Maar ik wilde vechten tegen de grote ongelijkheid en het Amerikaanse imperialisme.” Trots wees hij zichzelf aan op enkele foto’s van illegale protesten uit die tijd.

Uiteindelijk zou het verzet succesvol zijn. Nadat het regime in 1979 een Amerikaanse journalist had geëxecuteerd, zegden de Verenigde Staten de steun aan de familie Samoza op. De revolutionairen grepen hierop de macht en voerden onder leiding van Daniel Ortega vele hervormingen door. Een grootscheepse alfabetiseringscampagne moest aan ongeletterdheid een einde maken, arme boeren kregen dankzij landhervormingen stukjes grond en de gezondheidszorg werd voor iedereen toegankelijk gemaakt. De toenadering van het land tot Cuba en de Sovjet-Unie verontrustte president Reagan echter dusdanig, dat hij in 1981 besloot in te grijpen. De CIA zette een guerrillaleger op dat streed tegen het door de Sovjet-Unie gesteunde regeringsleger. Tegen het eind van de Koude Oorlog stopten de vijandelijkheden en in 1990 werd Daniel Ortega weggestemd ten gunste van Violeta Chamorro, de eerste vrouwelijke president van het land. Nicaragua leek hiermee de weg naar democratie te zijn ingeslagen.

De politieke geschiedenis van het land was hiermee echter nog niet geschreven. In de stad Granada die ik na León bezocht, werd mij het tweede bedrijf verteld. Waar de gids waarmee ik in León een stadswandeling maakte, niet in wilde gaan op vragen over de huidige politieke situatie, benoemde zijn collega in Granada meteen dat Nicaragua na jaren van revoluties en burgeroorlog weer terug is bij af. In 2007 werd Daniel Ortega opnieuw president. Door grootscheepse verkiezingsfraude en wijzigingen aan de grondwet zit hij nog steeds in het zadel. Van de idealen van weleer lijkt weinig terecht te zijn gekomen. Na Haïti is Nicaragua het armste land van het westelijk halfrond. Bijna de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens en op straat zie je veel kinderarbeid. “Natuurlijk heeft de president ooit gevochten tegen Amerikaans imperialisme”, erkende mijn gids, “maar nu hebben wij de Amerikanen nodig om ons van zijn dictatuur te verlossen.”

Ondanks de verhalen over de huidige ellende in het land, viel Granada bij mij in de smaak. De stad kent een kleurrijk centrum met mooi gerenoveerde koloniale gebouwen en is een goede uitvalsbasis voor dagtochten in de omgeving. Zo ging ik zwemmen in het kratermeer van Apoyo en beklom ik de Masaya-vulkaan. Vanaf de rand van deze vulkaan kon je in de krater het lava zien borrelen. Later hoorde ik dat de familie Samoza hier naar verluidt politieke tegenstanders in gooide. Minder politiek beladen was het Meer van Nicaragua, het grootste meer van Centraal Amerika. Vanuit Granada ging ik hier een middag kanoën langs de vele eilandjes met vissersnederzettingen. Ik besloot mijn laatste dagen in Nicaragua te slijten op Ometepe, het grootste eiland in het meer. Terwijl ik per scooter om de twee imposante vulkanen reed die het eiland domineren, leek de politiek even ver weg.

Toen ik terug op het vasteland een taxi nam naar de grens met Costa Rica, was daar toch weer die politiek. “Nicaragua heeft onlangs de diplomatieke betrekkingen met Nederland verbroken, na kritiek van jullie regering op de dictatuur” vertelde de chauffeur nadat ik had verteld dat ik uit Nederland kwam. Even was ik bang dat hij mij zou gaan betichten van neo-imperialisme, maar meteen daarop gaf hij aan niets van de antiwesterse propaganda van het regime te slikken. “Kijk naar de landen in de regio die de banden met de Verenigde Staten hebben verbroken, zoals Cuba en Venezuela. Vergelijk hun economieën en politieke systemen met die van buurlanden zoals Costa Rica en Panama die goede banden onderhouden met de Verenigde Staten. Natuurlijk hebben de Verenigde Staten ooit tegen ons gevochten, maar we kunnen gaan haat blijven koesteren richting hen. We blijven toch ook geen haat koesteren richting Spanje? De geschiedenis ligt achter ons!” “Jij gaat nu naar Costa Rica. Hou je ogen daar goed open en trek je eigen conclusies” gaf hij mij als raad mee toen ik uit de taxi stapte en mij naar mijn volgende land begaf.